نگرش اجتماعي در اين مطالعه

از نظر جامعه شناسان و نويسنده کتاب وقايع تاريخي مشخص هستند و نه مجرد و در پيوند تاريخي با ديگر پديده هاي اجتماعي در بطن جامعه رخ مي دهند، نه در طبيعت. به عبارت ديگر انسان ها سازندگان تاريخ خويش در شرايطي مشخص هستند. انسان ها فاعل هستند و نقشي که در بروز وقايع اجتماعي ايفا مي کنند نيز مشخص است.
نظريه هاي عمده درباره علل عقب ماندگي ايران
خلاصه اي از آنچه در کل کتاب بررسي مي شود. اين چارچوب کمک خوبي است به دنبال کردن مسير کتاب و نظم دادن به ذهن خواننده که من اينطور برداشت کردم:
اين نظريه ها را مي توان به سه گروه عمده و هر گروه ار به سه دسته و جمعا نه يا ده نظريه دسته بندي کرد که عبارتند از:
گروه اول: عوامل خارجي مسئول عقب ماندگي هستند
1- عوامل ديني، مشخصا اسلام
2- حملات ترکان آسياي ميانه و مغلان
3- سلطه استعمار غرب

گروه دوم:عامل ذهني و فرهنگي و شخصيتي را مسئول عقب ماندگي مي شمارند
1- آنهايي که فرهنگ ايراني را نازا و مانع از پيدايش انديشه هاي نوين مي دانند
2- توسعه جامعه را منوط به رشد علم است
3- بر ارزش هاي انساني و نقش شخصيت و روانشناسي اجتماعي تکيه دارد

گروه سوم: بر عامل اقتصادي و يا دقيق تر بر مناسبات توليدي جامعه تکيه مي کنند
1- تئوري تداوم شيوه توليد فئودالي
2- ساختار ايلي و کوچ نشيني در ايران
3- سلطه شيوه توليد آسيايي